Aktualności

STANOWISKO W SPRAWIE POSTĘPOWANIA Z HISTORYCZNYMI RUINAMI ZAMKÓW

W ostatnich latach obserwujemy w Polsce nasilenie działań inwestycyjnych określanych jako „odbudowy” lub częściowe odbudowy historycznych zamków. Tego rodzaju prace zrealizowano m. in. w Bobolicach, Mirowie, Iłży, Rytrze, Melsztynie, a planowane są np. wobec ruin w Dobczycach, Janowcu, Bodzentynie, Radomiu czy Radzyniu Chełmińskim. Działania te prowadzą do przekształcania ruin w obiekty współczesne o formach pseudohistorycznych lub w sztuczne ruiny - do fałszowania zabytków i nieodwracalnego zniszczenia ich autentyzmu, a tym samym wartości zabytkowych, jak też degradacji krajobrazu kulturowego. Są sprzeczne ze współczesnymi zasadami i duchem ochrony kulturowego dziedzictwa.

Polski Komitet Narodowy ICOMOS wielokrotnie, negatywnie odnosił się do podobnych przedsięwzięć, stojąc na stanowisku, że współczesna teoria konserwatorska uznaje ruiny historyczne za zabytki, dla których stan ruiny jest stanem naturalnym i właściwym, toteż w takim stanie powinny być one zachowywane, zabezpieczane i konserwowane - zgodnie z zasadami minimalizowania ingerencji konserwatorskich i potencjalnej odwracalności ich efektów.

W 2012 roku Walne Zgromadzenie Członków Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS przyjęło i opublikowało dokument pt. Karta Ochrony Historycznych Ruin z jego myślą przewodnią: „Historyczna ruina (ukształtowana w wielowiekowym procesie niszczenia) jest pełnowartościową formą zabytku. Autentyzm jest główną wartością architektoniczno-przestrzenną, artystyczną i cechą historycznej ruiny. Ochrona autentycznej substancji i formy historycznej ruiny jest warunkiem zachowania jej wartości jako dokumentu historycznego. Historyczna ruina ma również wartość jako trwały i znaczący element krajobrazu kulturowego”.

Historyczne ruiny – podobnie jak inne zabytki – mogą pełnić (po zabezpieczeniu i udostępnieniu) współczesne, atrakcyjne turystycznie funkcje. Przykłady pozytywnych realizacji, w tym ochrony i zagospodarowania historycznych ruin, zostały przedstawione w trakcie serii konferencji naukowych PKN ICOMOS, zwieńczonych wydawnictwami pokonferencyjnymi:

Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona (2009); Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów: Trwała ruina II (2010); Zamki w ruinie - zasady postępowania konserwatorskiego (2012); Historyczne ruiny - ochrona, użytkowanie, zarządzanie I (2018); Historyczne ruiny - ochrona, użytkowanie, zarządzani II (2021). Wydawnictwa w wersji cyfrowej dostępne są pod adresem: https://icomos-poland.org/pl/publikacje.html

Zwracamy się do właścicieli, zarządców, lokalnych władz samorządowych i służb konserwatorskich z apelem o przestrzeganie zasad określonych w Karcie Ochrony Historycznych Ruin (dostęp: KARTA OCHRONY HISTORYCZNYCH RUIN)

                                                                                         Prezydium Polskiego Komitetu Narodowego

                                                                                          Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków

Warszawa, grudzień 2024 r. 

Nagrania z konferencji "Autentyzm zabytków - 30 lat Dokumentu z Nara o Autentyzmie"

Władze PKN ICOMOS w kadencji 2024-2027

Nagroda im. prof. Jana Zachwatowicza - laureaci

Z wielką przyjemnością informujemy, że jednogłośną decyzją przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Prezydium PKN ICOMOS, Nagroda im. prof. Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w zakresie ochrony i konserwacji zabytków została w tym roku przyznana:

- dr Grzegorzowi Grajewskiemu - historykowi sztuki, doktorowi nauk technicznych, kierownikowi Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa we Wrocławiu, który przyczynił się m.in. do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO zabytków takich jak Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy oraz Hali Stulecia we Wrocławiu. Opracował on również pierwszy wojewódzkiego programu opieki na zabytkami woj. dolnośląskiego, realizowany w latach 2007-2011, którego mechanizm skutecznie funkcjonuje w kolejnych edycjach programu

oraz

- Lechowi Narębskiemu - absolwentowi konserwatorstwa i zabytkoznawstwa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, który w przeszłości pełnił m.in. funkcję wojewódzkiego konserwatora zabytków w Kaliszu oraz miejskiego konserwatora zabytków w Toruniu, a który jest zarazem współautorem Karty Ochrony Fortyfikacji, Wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków dotyczących ochrony zabytkowych dzieł budownictwa obronnego oraz licznych programów ochrony konserwatorskiej, w tym programu dla Zespołu Staromiejskiego w Toruniu - miejsca Światowego Dziedzictwa UNESCO

Nagrody zostały wręczone przez Generalną Konserwator Zabytków Bożenę Żelazowską oraz Prezesa PKN ICOMOS Bogusława Szmygina. 

Tegoroczna Nagroda został zaprojektowana i wykonana przez członkinię PKN ICOMOS: Ewę Pańczyk, a cegłę wykonała firma CEGIELNIA "Ceramika Kufel".

Pomoc dla poszkodowanych przez powódź – Instrukcja renowacji budynków po zalaniu

Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Wrocław opracowało Instrukcję postępowania przy pracach renowacyjnych po zalaniu budynków wodą powodziową. Dokument ten zawiera szczegółowe wytyczne dotyczące postępowania przy odbudowie i renowacji budynków po zalaniu i przeznaczony jest do szerokiej dystrybucji, szczególnie na terenach dotkniętych tegoroczną powodzią.