News

Prof. dr inż. arch. Romana Przybyszewska-Gudelis (30 stycznia 1938-2 października 2024)

Z wielkim smutkiem i żalem żegnamy Panią Prof. dr inż. arch. Romanę Przybyszewską-Gudelis, wieloletnią członkinię ICOMOS i ICROM, SARP i TUP (Prezeskę Oddziału Bydgoskiego przez 2 kadencje), Polskiego Stowarzyszenia Turystyki, Ekspertkę Międzynarodową w Fundacji Romualdo Del Bianco we Florencji „ Life Beyond Tourism”, Prof. Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy.

Po studiach na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej (1955-1961) z dyplomem magistra inżyniera architekta podjęła pracę zawodową w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Toruniu (1961-1963).

Studia kontynuowała na Podyplomowym Studium Urbanistycznym Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Mediolańskiej we Włoszech (1964-1966). Po powrocie z Mediolanu została zatrudniona w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Toruniu na stanowisku starszego projektanta (1966-1967).

W latach 1968-1972 zatrudniła się (zgodnie ze swoimi zainteresowaniami) w Zakładzie Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT w Toruniu i Bydgoszczy. Zakład przekształcono w resortowy Instytut Turystyki w 1972 r. W nim pracowała do roku 2000 jako adiunkt, potem docent i kierownik Zakładu Zagospodarowania Regionów i Miejscowości Turystycznych IT. Była członkiem Rady Naukowej.

Studia Doktoranckie odbyła na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej (1974-1978). Pracę doktorską „Atrakcyjność krajoznawcza miast średnich w Polsce a przestrzenne i funkcjonalne aspekty ich zwiedzania i zagospodarowania turystycznego” (promotor prof. dr hab. Leszek Dąbrowski) obroniła w roku 1980, a w 1982 roku otrzymała za nią nagrodę resortową Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Uprawnienia do projektowania w planowaniu przestrzennym nadane przez Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa otrzymała w roku 1988.

W latach 1990/91-1998/99 prowadziła zajęcia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy (późniejsza Akademia Bydgoska) w ramach umowy o dzieło.

Od 1999 do 2009 roku związana była z Wyższą Szkolą Gospodarki w Bydgoszczy jako profesor, kierownik Zakładu Podstaw Turystyki i Rekreacji, kolejno - kierownik Zakładu Planowania i Zagospodarowania Turystycznego, Pracowni Turystyki w Miastach, Zakładu Strategii Rozwoju Turystyki. Była członkiem Senatu WSG. Sprawowała też merytoryczną opiekę nad Studiami Master na Uniwersytecie Le Mirail w Tuluzie).
Od 2009 do 2014 roku kierowała Pracownią Rozwoju Turystyki i wykładała w Instytucie Architektury, Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej. Dalej - do 2020 roku pracowała w WSG na kontrakcie profesorskim.

Dodatkowo, dorywczo wykładała przez wiele lat na trzech uczelniach polskich (na studiach podyplomowych Planowania Przestrzennego oraz Konserwacji Zabytków Urbanistyki i Architektury Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, w Wyższej Szkole Turystyki i Hotelarstwa w Warszawie), na Wydziale Architektury w Palermo we Włoszech i w Anglii (Bournemouth University). W tym czasie wypromowała około 80 magistrów (także na uniwersytecie w Tuluzie) - i podobną liczbę licencjantów.

Prowadziła i zrealizowała około 120 projektów badawczych dotyczących tematyki zagospodarowania turystycznego w skali kraju, regionów, miast i gmin. Wiązały się one w większości z zagadnieniami podstaw rozwoju przestrzennego i społeczno-gospodarczego w turystyce.

Oto wybrane spośród nich z biogramu Pani Profesor:

• Plan przestrzennego zagospodarowania turystycznego Polski do 1990 roku autorski udział w pracach zespołowych, Instytut Turystyki i Kom. Planowania przy RM, W-wa.,1973 ( wpisany do Księgi Czynów Nauki Polskiej);
• „Wstępna ocena rangi walorów i zagospodarowania turystycznego miejscowości krajoznawczych w Polsce wraz z typologią”, kierowanie tematem w ramach Problemu Resortowego GKKFiT 110-05 , Instytut Turystyki, 1981-1985
• Kierowanie tematem badawczym w ramach Problemu Resortowego GKKFiT „Struktura przestrzenna miast turystycznych w Polsce ”, Instytut Turystyki, 1978-80;
• „Przestrzenny program zagospodarowania turystycznego Polski do 1995 roku”, członek trzyosobowego zespołu generalnego projektanta, Warszawa, 1984;
• „Zagospodarowanie turystyczne dorzecza Wisły” – współ-generalny projektant, Instytut Turystyki,1979-1980
• Koordynator krajowy II stopnia w Centralnym Programie Badań Podstawowych 08.06.: „Turystyka jako czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego kraju” - III Grupy tematycznej : „Potencjał przestrzenny dla rozwoju turystyki polskiej”, koordynacja prac 12-u uczelni i placówek badawczych z całej Polski, 1986-1990;
• Kilka opracowań regionalnych i subregionalnych związanych ze strategicznym zagospodarowaniem turystycznym, np. 5 województw zachodniej strefy Polski, woj. gorzowskie, woj. ciechanowskie, woj. bydgoskie, Pojezierze Drawskie, koncepcja Szlaku Piastowskiego, powiat tucholski i inne, Instytut Turystyki, l.1975-96;
• ”Aktywizacja małych miast zabytkowych przez turystykę w warunkach gospodarki wolnorynkowej” (w ramach Problemu Resorowego IV: „Ratowanie Miast Histo-rycznych” Ministerstwa Kultury i Sztuki), Instytut Turystyki, 1995;
• „Studium warunków dostępności i percepcji Bydgoszczy dla turystyki przyjazdowej” oprac. przez zespół specjalistów pod kierunkiem R. Przybyszewskiej - Gudelis, Bydgoszcz -Toruń, 1997-98;
• Strategia rozwoju województw: bydgoskiego, toruńskiego, włocławskiego przez turystykę - etap I Założenia, kierownictwo prac zespołowych, autorstwo cz.I Podstawy strategii rozwoju; Koncepcja makroregionalna, RAPT, Bydgoszcz, 1996.

W ramach programów UE (TEMPUS i PHARE – TOURIN I i II) i innych międzynarodowych:

• „Rozwój turystyki wiejskiej w regionie Polski Północno-Wschodniej” - cykl szkoleń dla agroturystyki (współautorstwo), w ramach wygranego przetargu prac PHA-RE-FAPA, 1996;
• Funkcja organizacji i obsługi ruchu odwiedzających Muzeum Państwowe Oświęcim Brzezinka i Miasto Oświęcim, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, 1997;
• Organizacja i cykl szkoleń dla pracowników naukowych uczelni wyższych i instytutów w Polsce, dot. badań naukowych w turystyce i gospodarce turystycznej; w ramach programu PHARE – Vrije University w Brukseli, 1993
• Stała współpraca z Fundacją Romualdo Del Bianco we Florencji – od roku 1999, organizacja warsztatów studenckich we Florencji;
• Model funkcjonowania gminy turystycznej Szklarska Poręba, 1993;
• Atrakcyjność przestrzeni historycznego zespołu Niemczy i jej krajobrazu dla turystyki wraz z analizą możliwości rozwoju turystyki jako istotnego elementu jej lokalnej gospodarki, dla Ministerstwa Kultury i Sztuki, 1996;
• Ekspertyza dotycząca oceny funkcji turystycznej obszaru Starego i Nowego Miasta Warszawy, 1997;
• „Analiza rynkowa dotycząca sektora turystyki miejskiej i kulturowej na przykładzie Malborka”, Instytut Turystyki, Zakład w Toruniu,1997;
• „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Warszawa Centrum - podsystem „Turystyka przyjazdowa”, Biuro Planowania Roz-woju Warszawy, 1998-99;
• „Turystyka jako czynnik ekorozwoju Dorzecza Drwęcy”- Przemiany społeczno-kulturowe w społecznościach lokalnych odwiedzanych przez turystów, w ramach badań KBN, Instytutu Turystyki, 1998-99;
• „Zrównoważony rozwój turystyki w miastach polskich”, Instytut Turystyki, 1999;
• Organizacja Międzynarodowej Konferencji „Jakość życia w centrach miast – warunki zamieszkania i turystyki” w Toruniu – 12-15 maja 2011 (początkowo we Florencji, przeniesione ze względu na koszty).

Profesor Romana Przybyszewska-Gudelis chętnie dzieliła sie swoją wiedzą. Pośród dziesiątków publikacji znajdują się:

• ”Tourism Development : a Challenge for Poland”, w kwartalniku brytyjskim : Tourism in Focus, Nr 1(7), Tourism Concern, London,1993;
• ”How to protect our national heritage with sustainable development methods”, Materiały z warsztatów ONZ (Workshop on Sustainable Tourism Development in Countries in Transition) w Eger 1993, publ. ONZ Genewa, 1994;
• „Historyczne kompleksy architektoniczne małych miast jako przedmiot zainteresowania turystycznego”, materiały z Międzynarodowej Konferencji Tow. Wolnej Wszechnicy Polskiej, Rydzyna, 1993;
• „Activation of Western Polish Regions through the Tourist Development”, Materiały publikowane z Międzynarodowej Konferencji Towarzystwa Urbanistów Polskich : „Planowanie i rozwój przestrzenny, wyzwania i alternatywy dla Europy Środkowej i Wschodniej w latach 90-ych”, Warszawa, 1993;
• „Strefa polskich pojezierzy : problemy rozwoju i promocji turystycznej”, Problemy Turystyki, Nr 1(63), Instytut Turystyki. ,Warszawa,1994;
• „Aktywizacja strefy zachodniej Polski przez turystykę”, Problemy Turystyki, Nr 2(64), Instytut Turystyki,Warszawa,1994;
• „Turystyka do miast : konfrontacja tradycyjnych postaw naukowych z potrzebą nowych ujęć rozwojowych”, Problemy Turystyki, Nr3/4(65/66), Instytut Turystyki,Warszawa,1994;
• ”Potrzeby koordynacji działań w zakresie problematyki turystycznej związanej z ochroną miast historycznych”, w:”Potrzeby prawne ochrony miast historycznych”, wyd. Sekcji Ochrony Środowiska Kulturowego Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa,1996;
• „Problemy rewitalizacji miast przez turystykę”, w : „Kulturowe aspekty tury-styki i gospodarki turystycznej”, materiały z Seminarium PST, Warszawa,1997;
• „Strategia rozwoju regionalnego w turystyce : jej miejsce wśród regionalnych planów strategicznych”, w: Problemy Turystyki, Nr 3-4 (Vol.XI),1998, Instytut Turystyki, Warszawa,1998;
• „Strategiczna rola turystyki w rozwoju małych miast polskich”, w: Turystyka jako czynnik rozwoju regionów, miast i obszarów wiejskich, Zeszyty Naukowe Nr1,Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy, 2001;
• ”Potrzeby partnerstwa naukowców i praktyków dla rozwoju turystyki” cz. I i cz. II, w: Promocje kujawsko - pomorskie, nr 7(103) i nr 8 (104), Bydgoszcz, 2001;
• „Turystyka w rozwoju społeczno - gospodarczym: potrzeby zmiany podejścia do jej roli i zakresu; warunki partnerskiego i zintegrowanego działania”, w: Materiały z konferencji „Partnerstwo podstawą rozwoju regionalnego”, Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego, Bydgoszcz, 2001;
• „Duże miasta współczesne w Europie: przemiany wizerunku i kryteriów atrakcyjności turystycznej”, w: „Gospodarka turystyczna wobec integracji i rozszerzania się Unii Europejskiej, Zbiór rozpraw pod red. K. Sikory i D. Makieły, Wyższa Pomorska Szkoła Turystyki i Hotelarstwa, Bydgoszcz, 2003;
• ”Stosowanie zasad turystyki zrównoważonej jako warunek prawidłowego rozwoju lokalnego i regionalnego”, w: „Turystyka I rekreacja”, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Tom 1., 2004;
• „Uzdrowiska i miejscowości o funkcji turystyki zdrowotnej w aspekcie kreowania produktu turystycznego” w: Turystyka a uzdrowiska, Polskie Stowarzyszenie turystyki, Warszawa, 2005;
• „Kształtowanie przestrzeni miast poprzez kreatywną gospodarkę i zintegrowany program rozwoju – jego znaczenie dla turystyki”, w: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, t.6./2007;
• „Turystyka kulturowa i krajoznawstwo współczesne w przestrzeni - z uwzględnieniem ekorozwoju i kreatywnej gospodarki” – prezentacja na VI Kongresie Krajoznawstwa Polskiego w Olsztynie 8 – 12 września 2010 (do publikacji w wydawnictwie po kongresowym);
• „Transformation of Historical Cities’ Functions in the Context of Tourism and Sustainability” – redakcja całości publikacji książkowej (28 artykułów w jęz. ang.- ze streszczeniami w jęz. polskim) w języku angielskim i polskim, wyd. Oficyna Wyd. Wyż-szej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, 2012;
• „Wizerunek Bydgoszczy”, artykuł w Miasto-Ludzie, Gazeta Niecodzienna, wyd. WSG w Bydgoszczy, 31 maja 2012.

Za swą ofiarną, owocną pracę i wielkie zaangażowanie społeczne została wyróżniona i nagrodzona między innymi:
1. Nagroda resortowa (zespołowa) Ministra Budownictwa, Urbanistyki i Architektury UA za Plan Ogólny Torunia, Warszawa, 1962;
2. Nagroda resortowa (kierownictwo zespołu autorskiego) Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska za „Koncepcję zagospodarowania turystycznego Śródmieścia Torunia” Warszawa 1974;
3. Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za pracę doktorską „Atrakcyjność krajoznawcza miast średnich w Polsce a przestrzenne i funkcjonalne aspekty ich zwiedzania i zagospodarowania turystycznego ” wykonaną na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kier. Prof. dr hab. Leszka Dąbrowskiego, Warszawa, 1982;
4. Nagroda Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Tury-styki „za dorobek badawczy w dziedzinie zagospodarowania turystycznego dla województwa bydgoskiego”( zespołowa), Warszawa, 1987;
5. Nagroda indywidualna Przewodniczącego Komitetu Młodzieży, Kultury Fizycznej i Turystyki A. Kwaśniewskiego „za całokształt dorobku naukowego w dziedzinie turystyki”, Warszawa, 1989;
6. Złoty Krzyż Zasługi - 1988.
7. Złota odznaka „Zasłużony działacz turystyki” – 1985;
8. Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Urbanistów Polskich – 1998;
9. Medal za zasługi – Fundacja Romualdo del Bianco we Florencji – 2003;
10. Medal Ministra Edukacji Narodowej – 2009;
11. Odznaczenie „Za Zasługi dla Turystyki” Ministra Sportu i Turystyki – 2009;
12. Liczne nagrody uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy.

Byłaś interesującą Osobą, wrażliwą, odważną, empatyczną, pełną radosnej werwy, wytrwałą. Byłaś pasjonatką pracy, chętnie dzieliłaś się jej rezultatami w dziesiątkach publikacji, podczas wykładów na uczelniach, podczas konferencji. Przygotowanie zawodowe i zgromadzone doświadczenia pozwoliły Ci na wszechstronne i dogłębne ujęcie zagadnień związanych z turystyką w aspekcie badań, projektowania, planowania przestrzennego, planów urbanistycznych, programów i strategii rozwojowych dla ośrodków wiejskich, miast, regionów i kraju. Angażowałaś się chętnie w prace społeczne, byłaś serdeczną, pomocną koleżanką i przyjaciółką.
Byłaś Człowiekiem PRAWYM, wiernym swoim wyborom i przekonaniom.
Taką Cię zapamiętam na zawsze.
ODPOCZYWAJ W POKOJU ROMANKO!

dr inż. arch. Lucyna Czyżniewska
z Komisji Ochrony Dziedzictwa Miast ICOMOS